ภาษาอังกฤษ

ประเพณีที่สำคัญในตำบลแม่สอด

ประเพณีแลอุปั๊ดตะก่า

ความเป็นมา

ประเพณีแห่ “แล้อุปั๊ดตะก่า” หรือ “แห่ข้าวพระพุทธ” (แล้อุปั๊ดตะก่า ภาษาไทยใหญ่หมายถึง คณะอุบาสกแห่รับข้าวพระพุทธ) เป็นประเพณีท้องถิ่นของชาวไทยใหญ่ที่นับถือศาสนาพุทธเป็นหลัก

การแห่เป็นพิธีอันศักดิ์สิทธิ์ คนที่เข้าร่วมในขบวนจะต้องเป็นชายที่นุ่งขาวเท่านั้น ห้ามมิให้หญิงเข้าร่วม แต่ก็สามารถเดินร่วมชมตามหลังขบวนได้ การแห่จะเป็นไปอย่างเรียบง่ายตามแบบฉบับที่เคยสืบทอดกันมาแต่ครั้งก่อน

                มีสีสันจากขบวนตุงหลากหลายสีเป็นทิวแถว สวยงาม มีการแสดงศิลปวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์เก่าแก่ของคนไทยใหญ่ คือการ “รำโต” หรือ การรำสิงโตนั่นเอง ลักษณะคล้ายกับการเชิดสิงโตของชาวจีน ใช้แสดงเฉพาะในเทศกาลที่ยิ่งใหญ่เท่านั้น ทั้งนี้เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชาวเมือง โดยบรรพบุรุษชาวไทยใหญ่ถือว่า “โต” เป็นสัตว์ชนิดหนึ่งในป่าหิมพานต์ที่มีรูปร่างคล้ายจามรี แต่จะมีขนที่ยาวกว่าและมีเขาคล้ายกวาง ถือเป็นสัตว์นำโชค และจะนำมาซึ่งความรุ่งเรือง โดยจะรำคู่กับการรำกินรีที่จะมีให้เห็นได้เฉพาะตามถิ่นแถวนี้เท่านั้น

คณะอุปั๊ดตะก่าจะ นุ่งชุดขาวรับศีล 5 จากพระภิกษุสงฆ์ จากนั้นออกรับข้าวสาร ขนม ผลไม้ กล้วยอ้อย หรือพืชผลทางการเกษตรจากชาวบ้านและประชาชนทั่วไป เพื่อนำไปจัดเตรียมและหุงต้มในตอนรุ่งอรุณของเช้าวันพระช่วงเข้าพรรษา โดยขบวนแห่จะเริ่มขึ้นที่วัดแม่ซอดน่าด่าน ก่อนจะแยกเป็นสามสายตามถนนสายหลักกลาง อ.แม่สอด เพื่อคณะศรัทธาจะได้ร่วมทำบุญกันอย่างทั่วถึง

สำหรับของที่รับมาจะนำขึ้นถวายแด่พระพุทธ ซึ่งเป็นพระประธานในอุโบสถ วิหารและพระประธานบนกุฏิสงฆ์ แล้วนำข้าวของมาแยกออกให้เป็นประเภทเดียวกัน เพื่อใช้ตามกิจของวัดในตลอดเทศกาลเข้าพรรษา 
ซึ่งการแห่รับข้าวพระพุทธนี้จะมีทุกวันโกนตลอดเทศกาลพรรษา 3 เดือน มี 13 ครั้ง แต่ระหว่างช่วงกลางพรรษา ในวันเพ็ญเดือน 10 จะเป็นพิธีถวายข้าวพระพุทธครั้งใหญ่ประจำปี (ภาษาไทยใหญ่เรียกว่า ต่างซอมต่อหลวง)

ประเพณีนี้ยังมีพิธีกรรมที่สืบทอดกันมาแต่ช้านานและถือเป็นพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์โดยผู้เข้าร่วมในขบวนจะต้องเป็นชายที่นุ่งขาวเท่านั้นห้ามมิให้หญิงเข้าร่วมแต่สามารถเดินร่วมตามหลังขบวนได้การแห่จะเป็นไปอย่างเรียบง่ายมีสีสันจากขบวนตุงที่หลากหลายสีเป็นทิวแถวสวยงามและในปีนี้พิธี “แล้อุ๊ปั๊ดตะก่า” จะจัดขึ้น ณ วัดแม่ซอดหน้าด่าน อำเภอแม่สอด จังหวัดตากมีศิลปวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์อันเก่าแก่ของคนไทยใหญ่คือการ “รำโต” หรือชาวบ้านเรียกว่า “รำกินกะร่า”หรือเรียกว่าการสิงโตนั่นเอง

Particulat  Relegious culure in Mae Sot Sub- Disttrict

Lae U Pud Ta Ka" or "Buddha Rice offering Parade

"Lae U Pud Ta Ka" or "Buddha Rice offering Parade"  is a local Thai-Shan Buddhism tradition

The parade is a sacred ceremony with a simple style that had been passed on from the former time. People participating in the parade must be males wearing only in white. Females are not allowed participate the parade but they can follow behind.

The colorful of Tungs are using in decorating the parade along with Shan’s cultural and traditional performance called “To dance” or “Lion dance” resembles a Chinese lion dance.” To” is yak/lion like creature with long haired and 2 horns above its head, found throughout the Himapan forest. It is believed to bring good luck and fortune. “To dance” usually performed at important grand occasions. “To” dancing takes place along with the parade featuring the Kinnaree dancing “which can be seen only in Maesot

The U Pad Ta Ka parade will be dressed in white, received five precepts to be paraded starts from Wat Maesot( in front of the check point) throughout the street or main road gathering rice, fruits, and crops from those who willing to make offering.  All the offering would be prepared and cooked at the dawn of the morning during the Buddhist Lent period.

All the offerings made will be presented to the Buddha, the principle Buddha image in the temple and a Buddhist monastery. Then the offerings are separated into the same category according to the religious activities during the Buddhist lent. This mass gathering in “Wan Kon” the day before full moon during a period of 3 lunar months rains, and a Buddhist ceremony called “Tang Som Tor Loung” in Shan language, will be in the middle of Buddhist Lent in the 10th lunar month is considered as a large or annual ceremony.

This ceremony was passed down through the generations and considered as sacred ceremony. This year, it will be held at Wat Maesot, Maesot province, Tak

ประวัติวัดแม่ซอดหน้าด่าน  (วัดเงี้ยวหลวง)

Mae Sot Na Darn Temple History  (Nyew Laung Temple)

ตำบลแม่สอด       อำเภอแม่สอด      จังหวัดตาก

Mae Sot Sub- District,  Mae Sot District, Tak Province

วัดแม่ซอดหน้าด่าน ตั้งอยู่เลขที่ 95  ถนนประสาทวิถี  ตำบลแม่สอด  อำเภอแม่สอด  จังหวัดตาก   จากคำบอกเล่าของผู้สูงอายุในอดีต  โดยมีเหตุผลและหลักฐานบางอย่างที่ปรากฏพอเชื่อถือและยืนยันได้ดังนี้

    Mae Sot Na Darn Temple is located at address 95 , Prasart Withi Road, Mae  Sot Sub – district, Mae Sot District according to the old generation people share their experiences and some evidence appear as the following;

          นับแต่มีการตั้งหมู่บ้านแม่ซอด (แม่สอด)  ส่วนใหญ่เป็นชนเชื้อชาติไทยใหญ่  ซึ่งเดินทางมาจากรัฐฉานเพื่อนำสินค้าไปขายในเมืองไทย  และที่บ้านแม่ซอดนี้เองจึงเป็นปางที่พักของพวกพ่อค้า  แต่คนไทยใหญ่นั้นอยู่ที่ไหนที่นั่นต้องมีวัด  จึงได้สร้างวัดขึ้นหนึ่งแห่งห่างจากวัดดอนไชยปัจจุบันไปทางทิศตะวันออกประมาณ 300 เมตร  ปัจจุบันยังคงเหลือซากเจดีย์เก่าอยู่บ้าง  และมีพระจากรัฐฉาน ชื่อพระสุมนะเถระเป็นเจ้าอาวาส ต่อมาเห็นว่าห่างไกลหมู่บ้านมากจึงยุบวัดนำมาสร้างใหม่ ณ ที่ปัจจุบัน  เพราะว่าที่ปัจจุบันเป็นชุมชนคนไทยใหญ่มีมาก  และพระสุมนะเถระก็ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกจนถึงแก่มรณภาพ  เมื่อปี พ.ศ. 2432 พระอธิการปิ่นหญ่าปัญโญ  เป็นเจ้าอาวาส  ได้ตั้งชื่อว่า  วัดหลวง  แต่เนื่องจากท่านไก้เดินทางมาจากรัฐฉานด้วยกัน ๒รูป  คือพระอูเมธาและได้สร้างวัดขั้นอีกวัดหนึ่งและให้พระอูเมธาเป็นเจ้าอาวาส  เรียกว่า วัดน้อย ( ปัจจุบันคือบริเวณที่ตั้งโรมแรมพรเทพ )

Majority of the population are Shan People who had their origin from Shan State and do trading with Thai people. Where ever the Shan people located, the will have the temple with them. In that time, they had build one temple which close to Don Chai Temple currently about 300 meters there are remains of old pagodas there. And there are the Monk from Shan state who is there  as the head of temple also this temple is highly respected by the Shan People.  This formal monk was passed away from almost 124 year ago (Por Sor 2432) and replaced another two new months from Shan State and they had build 2 temple which call Wat Luang and Wat Noi (which is the current location of Pon Thep Hotel)

รถ3ล้อที่ใช้รับของจากอุบาสกเมื่ออุบาสกได้รับของทำบุญจำนวนมาก

Tricycle to carry things for layman

อุปกรณ์ที่ใช้ในขบวนแหล้อุปั๊ดตะก่า

1.สัมพาระ ( คือ อุปกรณ์ที่ใช้รับของทำบุญ)

2.บาตร

3. กุ๊บ(คือหมวกสีขาวที่ชาวไทยใหญ่ประดิษฐ์มาจากใบตองแต่ในปัจจุบันจะทำจากไม่เพื่อความอายุการใช้งานที่ยาวนาน)

4.ระฆัง หรือ กังสดาร

5. พระพุทธรูป

6.ฆ้องเดี่ยว

Material & equipment for Lae U Pud Ta Ka Parade

1.     Materials for donation

2.     Monk’s alms

3.     Shan ‘s hat

4.     Moon shaped bell

5.     Image of Buddha

6.     Gong

 พิธีรับศีล๕

The Five Precepts Ritual

โดยผู้ที่มีจิตศรัทธาจะมารับศีลก่อนที่จะออกบิณฑบาตไปตามถนนสายต่างๆรอบอำเภอแม่สอดโดยผู้ที่มารับศีลจะต้องแต่งชุดขาวไม่สวมรองเท้าและจะต้องเป็นชายเท่านั้น

พิธีรับศีลจะมีขึ้นก่อนออกเดินขบวนในเวลา 11.00 แล้วจึงออกบิณฑบาต

The people with their believe they will come and get blessing before the activities on ask for alms  along the road  of Mae Sot District and dress on the white dressing. They will not were shoes and there will be only males.

เสร็จจากพิธีรับศีล

After finished Precept Ritual

เมื่อเสร็จจากพิธีรับศีลบนศาลาแล้วคณะอุบาสกก็จะลงมาตั้งขบวนเพื่อเตรียมตัวออกบิณฑบาตตามถนนสายต่างๆรอบตัวเมืองแม่สอด

After the layman finished the Precept Ritual, the will conduct the parade to ask for alms along the read surrounding Mae Sot Town

 ตั้งขบวนเพื่อที่จะออกเดินบิณฑบาต

The Parade of ask for alms

โดยคณะอุบาสกจะ   ตกลงกันว่าใครจะออกเดินตามถนนสายไหนโดยจะแยกกันไปตามถนน 4สายหลักของอำเภอแม่สอดจากนั้นก็จะเดินกลับมารวมกันที่วัดหลวงหรือวัดแม่ซอกน่าด่านเพื่อนำของที่ผู้คนนำมาทำบุญมาคัดแยกประเภทของของที่ได้มาจากผู้มีจิตรศรัทธาในการทำบุญ

The group of layman will agree on  together as four groups  in four  main routs/roads of Mae Sot town than to meet back each other again at Wat Laung ( laung Temple) or Wat Mae Mae Sot Na Darn (Mae Sot Na Darn Temple) to organize all of the things that were donated from people

ขบวนแลอุปั้ดตะก่า

Lae U Pud Ta Ka Parade

ขบวน (สาย) Parade	จำนวน (คน) Number of People	เส้นทางการเดินขบวน Parade route
1	19	แยกตลาดบ้านเหนือ ไป โรงเรียนมณีไพรสณฑ์ และไปโรวเรียนชุมพลคีรี Ban Nue Fresh Market to Manee Prai Son School to Choompol Kiri School
2	20	แยกตลาดบ้านเหนือไปวัดอรัญ Junction of the fresh marker for Ban Nue to Aran Temple
3	22	แยกตลาดบ้านเหนือ ไปหน่วยมาลาเรีย และสายที่ 3 สามารถแบ่งออกเป็น สายย่อย อีกหนึ่งสายคือ สายที่ 4 Junction of Ban Nue Fresh Market to Malaria Unit and the 3rd route and 4th route for as the sub - routes
4	18	หน้าโรงพยาบาล ไป หมู่บ้านถุงทอง From the front of Mae Sot Hospital to Tung Tong Community

ที่มา : จากนายปาน    มนติ๊บ ประธานชุมชน

Reference: Mr. Pan Montip, Head of Community

 เชื้อชาติของคนที่ร่วมเดินขบวนแล้อุปั๊ดตะก่า

Ethnicity  participate at Lae U Pa Pud Ta Ka Parade

จำนวน (สาย) Number of Parade	เชื้อชาติ/Ethnicity
	ไทย/Thai (คน)(People)	พม่า/Burmese (คน) (People)	ไทยใหญ่/Shan (คน) )(People)	กะเหรี่ยง/Karen (คน) )(People)
1	2	6	8	3
2	3	7	9	2
3	3	7	8	4
4	2	8	6	2

ที่มา : จากนายปาน    มนติ๊บ ประธานชุมชน

          ที่มา : จากนายปาน    มนติ๊บ ประธานชุมชน  Reference: Mr. Parn Montip, Head of community

     

 

ผู้ถือพระนำหน้าขบวน The person who carry Image of Buddha

ผู้ที่อุ้มพระนำหน้าขบวนจะต้องเป็นผู้ที่อาวุโสที่สุดในวัดและเราสามารถใส่เงินในการทำบุญได้ที่ผู้อาวุโสที่อุ้มพระ

The person who carry the Image of Buddha should be the most elderly and the people can donate money  through this person.

 

กังสดาล

Moon Shaped bell

กังสดาลและฆ้อง เดี่ยวจะใช้ตีเพื่อให้เกิดเสียงทำให้ผู้ที่อยู่บริเวณนั้นหรือผู้ที่มีจิตศรัทธาที่จะทำบุญรู้ว่าคณะอุปั๊ดตะก่าได้มาถึงบริเวณนั้นแล้ว

The people, they will hit the moon shaped bell with gong to let the people know that the paraded is coming and they can donate the thing to them

ฆ้องเดี่ยว

Single Gong

กังสดาลและฆ้องเดี่ยวจะใช้ตีเพื่อให้เกิดเสียงทำให้ผู้ที่อยู่บริเวณนั้นหรือผู้ที่มีจิตศรัทธาที่จะทำบุญรู้ว่าคณะอุปั๊ดตะก่าได้มาถึงบริเวณนั้นแล้ว

The people, they will hit the moon shaped bell with gong to let the people know that the paraded is coming and they can donate the thing to them

สัมภาระใส่ผลไม้และดอกไม้

Fruit and Flower luggage

ผู้คนที่มาทำบุญและนำดอกไม้และผลไม้มาทำบุญจะต้องนำผลไม้และดอกไม้มาใส่ที่นี่เพราะจะทำให้สะดวกต่อการคัดแยกประเภทของของที่มาทำบุญ

The people will donate also fruits and flower. It is also easy for sorting out them

จานไว้ใส่ของแห้ง

Tray for dry food

โดยผู้ที่มาทำบุญจะนำของแห้งใส่ที่นี่ของแห้งที่พูดถึงคือขนมหวาน เป็นต้นหรือจะเป็นของแห้งอย่างอื่นก็ได้ตามที่ผู้มาทำบุญนำมา

The dry food means, the donators will also donate some kind of desert according to their available

ถังไว้สำหรับใส่ข้าวสาร

Rice bucket

ผู้ที่นำข้าวสารมาทำบุญก็จะนำข้าวสารมาใส่ในนี้และควรใส่แต่ข้าวสารเพื่ออำนวยความสะดวงในการแยกประเภทของ The rice bucket to keep the rive which were donate by people approprately

กลับจากการเดินขบวนและนำของที่ได้มาไว้ที่ศาลาหอฉัน After coming back from the parade the donated things will be kept at Priests' eating hall

เมื่อคณะอุบาสกเสร็จจากการเดินขบวนแล้วก็จะนำสิ่งของที่ได้มาไว้ที่ศาลาหอฉันจากนั้นกลุ่มผู้มีจิตรศรัทธาก็จะมาช่วยกันแยกประเภทของที่ได้มาจากผู้ที่มาทำบุญ After that , the people will sort out all the donated thing and reorganize in appropriately

คณะอุบาสิกาหรือผู้ที่มีจิตศรัทธามาร่วมกันคัดแยกประเภทของ ของที่ได้มา The group of Layman will sort out the thing and reorganized it

เมื่อคณะอุบาสกนำของที่ได้มาผู้สูงอายุและผู้ที่มีจิตศรัทธาจะมาช่วยกันคัดแยกประเภทของของทำบุญ คือ จะแยกประเภทของ ผลไม้ ข้าวสาร ดอกไม้ และ เงิน The group of Layman will sort out the thing and reorganized it which they got from the elderly people. For instance, rice, flowers and money

 

คณะอุบาสิกาหรือผู้มีจิตศรัทธาร่วมกันคัดแยกข้าวสาร(ข้าวไทยกับข้าวแบบพม่า)และแกะข้าวสารออกจากถุงเพื่อนำไปประกอบอาหารThe layman and relate people help each other to sort out ( Thai rice & Burmese rice to cook it)

โดยการคัดแยกข้าวจะคัดแยกข้าวไทยกับข้าวพม่าเพราะข้าวไทยกับข้าวพม่ามีความแตกต่างกันคือข้าวไทยจะมีลักษณะเมล็ดเล็กแต่ข้าวของพม่าจะมีลักษณะเม็ดใหญ่ซึ่งเมื่อหุงแล้วจะมีความเหนียวมากกว่าข้าวไทย Because the Thai seed rice is small and the Burmese seed rice is more bigger and sticker

เหรัญญิกนับเงินที่ได้จากผู้มีจิตศรัทธาที่มาทำบุญ

The treasurer will count the money from donation

ผู้ที่รับหน้าที่เหรัญญิกจะนับเงินทุกบาททุกสตางค์แล้วนำเงินทั้งหมดนั้นมาใช้จ่ายภายในวัดเช่น นำมาจ่ายค่าซ่อมแซมวัด และ นำมาพัฒนาวัด  เป็นต้น The treasurer will count all the money that donated and manage them to use for temple maintenance and for other development activities of the temple

คณะอุบาสกรับประทานอาหารที่ได้จากผู้ที่มีจิตศรัทธาที่มาทำบุญ

The layman will have meal together from donation

หลังจากการเดินขบวนกันมาเหนื่อยๆแล้วคณะอุบาสกก็จะรับประทานอาหารที่ได้มากันจนอิ่ม

After the layman tied with the parade activities, they will enjoy the meal together

คณะอุบาสกแยกย้ายกันกลับบ้านของตนหลังรับประทานอาหาร......

All the layman they will be back home after enjoy the meal together….

เส้นทางที่เดินขบวนมี 4 เส้นทางได้แก่ The four main route of the parade are;

1.ถนนอินทรคีรี Intarakiri Road

2.ถนนบ้านทุ่ง Ban Tung Road

3.ถนนประสาทวิถี Prasartwiti Road

4.ถนนศรีพาณิช Sriphanit Road

ผู้ให้คำสัมภาษณ์ Interviewee

    โดยทุกๆวันโกนจะมีคณะอุบาสกหรือคณะอุปั๊ดตะก่าซึ่งเป็นผู้มีจิตศรัทธานุ่งชุดขาวรับศีล๕ไม่สวมรองเท้า พร้องเครื่องหาบหามออกรับ ข้าวสาร ผลไม้ หรือ พืชพันธุ์ธัญญาหาญของเกษตรกรและชาวบ้านทั่วไป   คณะอุบาสิกาที่รับของอยู่ที่ศาลาวัดก็จะจัดแบ่งแยกของเป็นสัดส่วนและจัดเตรียมให้วสยงามหรือหุงต้มเพื่อถวายพระพุทธในตอนเช้าของวันพระ                 การแห่รับข้าวพระพุทธจะมีทุกวันโกนตลอดเทศกาลพรรษา  ๓ เดือน  รวม ๑๓ครั้ง เมื่อหมดช่วงเข้าพรรษาแล้วก็จะงดการแห่ทันที

Every shaving day, most of the layman, they will dress with white clothes with- out wearing shoes and committee on The Five Precepts Ritual than on their shoulder, they will carry rice, fruit and other agriculture production. For the other group, they will wait at the temple organize all of the thing appropriately for offering rice to Buddha in the morning session every three months of shaving day which will be 13 times in total for until enter to the time of Buddhist lent period which the parade will be stopped.

ผู้ให้คำสัมภาษณ์ : นาย ปาน  มนติ๊บ

Interviewee: Mr. Parn Montip